waarom de zakelijke fotograaf in reclamefotografie liever met modellen werkt dan met uw collega’s
De eerste keer dat ik als fotograaf met modellen mocht werken zal ik nooit vergeten. In 2009 werd ik door The Bead Company een aantal dagen naar Glasgow gehaald om daar hun winkels, bedrijfsruimtes, producten en een evenement te fotograferen. Vier professionele modellen werden ingehuurd om aan de shoot mee te werken. Een fotograaf werkt namelijk in reclamefotografie graag samen met modellen. Dat levert echt voordeel op boven het werken met werknemers van de opdrachtgever.
Is dit een grap?
Ik verwachtte uiteraard dat Julia Roberts en Charlize Theron (of iets soortgelijks) zou binnenlopen. Welkom dames…
Als beginnend fotograaf stel je je van alles voor bij het werken met modellen. Hollywood-achtige taferelen waarbij de deur opengaat en de meest schitterende dames binnenkomen. Welkom, Charlize Theron en Julia Roberts… Maar de realiteit was anders. De dames die binnenkwamen, oogden heel gewoon. Niets wees erop dat ze modellen waren. Bij de eerste dame was ik verbaasd. Toen de vierde dame binnen kwam dacht ik dat ik betrokken was bij een grap. Ik heb serieus om me heen gekeken of ik de verborgen camera kon ontdekken!
Het wonder voor de lens
Maar toen gebeurde het wonder. De eerste dame verscheen voor mijn lens, poseerde bij een product, keek naar de camera. En toen… wow! Magie! Plotseling klopte alles aan het beeld. Alsof de dame zonder enige moeite tot leven kwam. Hetzelfde gebeurde bij de andere modellen. Elke blik was perfect en authentiek.
(De foto boven aan dit artikel was de eerste modelfoto die ik ooit nam.)
Dat wonder heb ik intussen vaak mogen aanschouwen. Tegenwoordig kan ik het zelfs voorspellen. ‘kijk even over mijn schouder mee bij de eerste foto’, zeg ik dan tegen de opdrachtgever. Je ziet dan de verrassing op zijn of haar gezicht.
Een wonder in twee gedeeltes
Sinds die shoot in Glasgow ben ik gaan begrijpen dat het wonder plaatsvindt in twee stappen. Eerst de visagie. Goede visagie gaat verder dan ‘even wat makeup aanbrengen’; het geeft het gezicht contour, laat de ogen spreken en brengt persoonlijkheid naar voren. Nee, dat is niet een effect dat ik ook in de nabewerking kan bereiken. Visagie is echt een aparte vaardigheid die meerwaarde toevoegt aan het beeld.
Het tweede gedeelte van het wonder gebeurt als het model voor de camera komt. Waar de meeste normale mensen een beetje in een storten voor de camera komt een goed model er juist tot leven. Dat heeft iets te maken met onzekerheid die je wel of niet voelt. Maar het het heeft ook iets te maken met dat een model instinctief weet hoe ze zichzelf vorm moeten geven binnen de vier kaders van een foto. Het is de reden dat jongens en meisjes die een carrière willen maken in omroepland worden uitgenodigd voor een screentest: wat blijft er van je over als je voor de lens staat?
Modellen versus eigen personeel
Het dilemma van modellen versus eigen personeel komt vaak voor. Waarom modellen inhuren als je leuke collega’s hebt? Toch werkt de fotograaf in reclamefotografie liever met modellen. En dat adviseer ik dus vaak, en wel hierom:
Compensatie voor Onzekerheid:
Een ervaren model weet wat goed overkomt voor de camera, terwijl weinig mensen dit instinctief weten.
Onlangs had ik een shoot in een bestuurskamer. De opdrachtgever had 14 (!) mensen binnen de organisatie opgetrommeld om deel te nemen aan een vergadering. Daaronder een flink aantal jonge mensen die er leuk en fris uitzagen. Plus wat oudere heren om het beeld niet al te jong te maken.
Toen ik mijn lampen goed had neergezet en iedereen had geholpen de juiste positie te vinden pakte ik mijn camera. Uit mijn ooghoeken zag ik het gebeuren: iedereen deed precies wat ik verwachte: teveel of te weinig acteren, compenseren voor ongemak en nervositeit. Maar één van die heren vond precies de juiste balans. Elke foto met hem klopte. Hij deed het moeiteloos. Sommige mensen hebben dat. De meeste mensen zeker niet.
Concentratie
Een goed model kan zich beter concentreren zonder afleidingen van het dagelijks werk.
Als je niet weet wat je doet, is het moeilijk om je te concentreren. Dat geldt zeker als je voor de camera staat. Elke opmerking van de zijkant brengt je uit balans. Alles is onwennig. Dat leuke meisje van receptie dat er op het personeelsfeest zo geweldig uitzag? De vraag is maar of dat charisma overeind blijft als ze voor de lens staat! En dat een hele fotoshoot lang…
Uithoudingsvermogen
Modellen blijven energiek en positief gedurende de hele shoot, terwijl eigen personeel vaak na een tijdje vermoeid raakt.
Zelfreflectie
Modellen denken mee over poses, kleding en uitstraling, terwijl eigen personeel zich vaak zorgen maakt over hoe ze overkomen. Een model heeft zelfreflectie, want hij of zij is bezig met zijn werk. Van een collega die het gevoel heeft in het diepe te zijn geworpen hoef je daarentegen niet veel zelfreflectie te verwachten.
Ervaring
Een collega gaat snel op de stoel van de fotograaf zitten: “ik denk niet dat dat een goede foto oplevert”.
Een model laat het gewoon over aan de fotograaf omdat ze weet dat de fotograaf vanuit zijn perspectief het beter ziet.
Een goed model weet hoe ze van hun aandeel in een shoot een succes moeten maken. Hoe ze zichzelf moeten positioneren ten opzichte van het licht. Wanneer een touch-up van de visagie belangrijk is. Wat de momenten zijn waarop we even geen grapjes of crosstalk moeten hebben. Een goed model heeft minder zorg en nazorg nodig. En dat betekent dat je sneller kan werken en verder komt. Met betere resultaten.
Modellen kunnen acteren
OK, ik zal niet beweren dat ze een Oscar gaan winnen. Maar als je ze vraagt om te doen alsof het al heel lang hartsvriendinnen zijn, ga je dat zien. Ook al hebben ze elkaar nog nooit ontmoet.
Je kunt een model alles vragen
De gemiddelde collega zal niet zo’n probleem hebben met een kledingwissel. En twee kan misschien ook nog wel. Maar ik doe shoots waarbij modellen tot wel 20 kledingwissels op een dag moeten doen. Of dezelfde beweging wel 30 keer gemaakt moet worden om de timing precies goed te krijgen. Een model doet dat gewoon. Bij een collega begint na 4 keer de vraag te spelen ‘is het nou nog niet goed?’
Een collega is ook voortdurend met zichzelf bezig. Wil ik me lenen voor deze foto? Wil ik zo overkomen? Vind ik die pose leuk? Een model doet wat de fotograaf vraagt. Die weet dat de fotograaf het vanuit zijn perspectief beter ziet; en dat een fysieke houding soms heel gek kan voelen, maar op de camera goed overkomt. Het model gaat door, waar de collega zegt ‘daar heb ik geen zin in’.
Modellen gaan niet ‘uit dienst’
Dit probleem kruist jaarlijks een aantal keren mijn pad. ‘Ja, de collega is van baan veranderd, maar werkt nu bij een concurrent of toeleverancier. Iedereen in onze branche kent haar nog’. En dus kan de foto niet meer gebruikt worden.
Of een variant: de collega heeft zijn toestemming op het gebruik van de foto ingetrokken. Hij heeft nu een bril/krullen/borstvergroting/borstverkleining, een andere kleur haar, of 20 kilo meer of minder, en wil niet meer op de oude manier aan de wereld getoond worden… Je wil niet weten wat ik allemaal hoor langskomen. De conclusie is steeds hetzelfde: we kunnen de foto niet meer gebruiken. Dat probleem heb je niet bij een model.
Alles wordt goed afgestemd
Als u besluit met modellen in zee te gaan stemmen we alles goed af. Er wordt ten slotte goed voor betaald. U weet waar u aan toe bent, en de modellen werken enthousiast mee.
Dat is vaak niet het geval met collega’s. Daar worden zaken zelden goed en zorgvuldig afgestemd. Daar overheerst vaak toch het gevoel van ‘dit is meer dan ik had verwacht; het is moeilijker dan ik had gedacht; ik vind het minder leuk; en mijn normale werk en mijn collega’s hebben mij nodig. En al helemaal als duidelijk wordt dat een foto in een advertentiecampagne komt: wil ik dat wel? Vind ik dit een leuke foto?
Onlangs deed ik een shoot in een hotel. De opdrachtgever duwde een meisje naar voren: dit is Michelle, die kan wel meedoen. Nou was Michelle echt een schoonheid! Maar ik zag op haar gezicht de verrassing en weerstand. Toen we even later alleen waren vroeg ik haar of het ok was. ‘Nou’, zei ze, ‘eigenlijk niet. Ik ben stagiair. Ik ben hier vandaag begonnen. En ik weet niet of ik mee wil werken aan zo’n campagne’.
Ik vroeg haar of ze dat tegen de opdrachtgever dorst te zeggen. ‘Nee, eigenlijk niet’. Prima, zei ik, dan los ik het op. Want mensen tegen hun zin fotograferen, dat gaan we niet doen.
Tips als u toch collega’s inschakelt voor de fotoshoot
Het is natuurlijk helemaal OK om toch te besluiten de fotoshoot met collega’s te plannen. Ook dat heeft voordelen:
- Ze kennen het werk
- Het scheelt flink in de kosten.
En: met een goed contract kun je sommige risico’s ook afdekken. Daar help ik u graag bij; ik kan een model release formulier voor u opstellen dat iedereen dan ondertekent. U bent dan juridisch veilig om de foto’s te gebruiken.
Maar dan moeten we wel even hebben over de manier waarop de afspraak tot stand komt. Te vaak merk ik dat opdrachtgevers er gemakkelijk van uitgaan dat een collega wel even meewerkt. Hij of zij staat hier toch op de loonlijst? Het hoort toch gewoon bij je werk, dat je even meedoet met wat er nodig is?
Maar daar zit vaak het probleem. Een opdrachtgever wil zich de kosten van een model uitsparen, maar vervolgens wel het gezicht/lichaam van een collega gebruiken in publicaties. Daar zitten de meeste mensen echt niet op te wachten. Dat gaat echt wel een flinke stap buiten wat normaal kan worden geacht in een arbeidscontract.
Een blijk van waardering voor een collega die meewerkt
Ik heb dit gesprek vaak met opdrachtgevers: als je besluit gebruik te maken van je eigen collega’s, dan moet daar echt wat tegen over staan.
Het adverteren van uw dienst of product is niet onderdeel van de normale verplichting die een werknemer naar zijn werkgever heeft.
Als u zich de kosten van een model bespaart door gebruik te maken van zijn diensten, mag daar best wel een blijk van waardering tegenover staan.
In de eerste plaats: vraag ze of ze mee willen werken. En let daarbij op dat de verwachtingen helder zijn; dat men begrijpt dat een fotoshoot tijd en energie kost. Dat ze zich daar even vrij moeten maken. En vraag het op zo’n manier dat er geen druk op staat. Een vraag die even tussen neus en lippen door wordt gesteld: we hebben vanmiddag een fotoshoot; jij ziet er altijd leuk uit, je kunt wel even meedoen, he? zorgt geheid voor problemen. Misschien zegt de collega in eerste instantie ‘ok’, maar daarna beginnen de bezwaren.
In de tweede plaats: laat je waardering zien. Je mag het gezicht van die collega gebruiken in je PR; dat is echt meer dan kan worden verstaan onder een redelijke arbeidsrelatie. Daar hoort een stukje erkenning bij. Een gebaar dat ‘dank je wel’ zegt. Ik heb het dan heus niet over een vakantie naar de Bahama’s. Maar een tegoedbon bij Bol.com of Coolblue, of een lekkere fles wijn, bioscoopbon (voor twee, want je gaat niet alleen!) of een lekkere plak chocola zijn zowat ideeën die de meeste mensen wel kunnen waarderen.
Hoe ik u kan helpen als fotograaf
Als er één ding duidelijk zou moeten zijn uit het bovenstaande, dan is het dit: dat het nadenken over wie er op de foto komt zorgvuldigheid eist. Of u nou met personeel/collega’s, of toch met modellen werkt: plan het goed; stem de verwachtingen goed af, en leg de afspraken goed vast.
Voor fotoshoots met een reclame-karakter zal ik vaak adviseren met modellen te werken. Mocht u toch besluiten om een shoot met collega’s te doen, dan is dat helemaal prima. Ik begrijp dat het de zaken betaalbaarder en eenvoudiger houdt.
Ik kan u op een aantal manieren helpen.
- Ik kan u helpen met de afspraak die u met modellen of collegas maakt. Dat doen we in de vorm van een Quit-claim of een Model-release formulier (twee termen voor hetzelfde document).
- Ik heb intussen een (groeiende) pool van modellen waarmee ik goede ervaringen heb Zie hieronder voor een overzicht van modellen waar ik door de jaren mee heb gewerkt. Ook weet ik bij welke modellenburo’s ik de juiste personen kan vinden voor uw shoot.
- Ik heb ook een (groeiende) pool van goede visagisten waar ik een beroep op kan doen. Ik heb een goede visagiste voor elke uithoek van Nederland.
Ik hoop u zo een aantal goede handvaten te hebben gegeven om na te denken over uw shoot. Uiteraard help ik u graag verder.
Rogier is fulltime professioneel fotograaf sinds 2007 en fotografeert voornamelijk voor bedrijven, met een nadruk op industrie. Hij is Zilver-master fotograaf, en werkt vanuit Rotterdam in binnen- en buitenland. Hij heeft diverse prijzen gewonnen. Opdrachtgevers ervaren hem als een goede fotograaf die goed mee kan denken en hun wensen kan vertalen naar sterke beelden die heel effectief en aantrekkelijk zijn in marketing en PR.
< Bekijk mijn reclamefotografie
Voorbeelden van opdrachten met modellen
Hieronder een aantal voorbeelden van reclamefotografie waar ik als fotograaf werkte met modellen. Een groot aantal van deze modellen zijn onderdeel van mijn modellenpool.
