Eén van de gevolgen van de hypotheek crisis in 2007 was dat de fotografiemarkt overspoeld werd door nieuwe fotografen. Allerlei mensen, jong en oud, mannen en vrouwen, besloten een gedwongen vertrek bij hun baas aan te grijpen als gelegenheid om nou eindelijk eens serieus bezig te gaan met hun passie: fotografie! In veel gevallen geholpen door een vriendelijke jobcoach die mensen vriendelijk de weg wees naar de Kamer van Koophandel en een glorieus bestaan als fotograaf!

Desillusie

Voor veel van deze nieuwe collega’s is dat uitgelopen op een enorme teleurstelling. Van de nieuwe collega’s die wij professionele fotografen in die tijd mochten verwelkomen is het overgrote gedeelte weer verdwenen. De jobcoach had het moeten weten, maar het hebben van een passie en het kunnen maken van een leuk plaatje is echt niet voldoende om je te vestigen als professionele fotograaf. Volgens de cijfers van de Rotterdamse Kamer van Koophandel houden twee van de vijf fotografen het nog geen twee jaar vol, en na drie jaar zijn drie van de vijf verdwenen.

Van de fotografen die zich wel hebben kunnen vestigen heeft bijna niemand een arbeidsongeschiktheid verzekering en spaart vrijwel niemand voor pensioen. Voor hen is fotografie een manier om zichzelf in leven te houden, maar op termijn is het de opmaat naar een armoedig bestaan.

Dat achter die cijfers enorme lijdensverhalen schuil gaan, moge duidelijk wezen. Van dichtbij heb ik de vertwijfeling, pijn, en financiële worsteling gezien: mensen die begonnen met enorme energie en positiviteit, die uiteindelijk blijven worstelen met de vraag ‘waarom lukt het mij niet?’

De volgende crisis

Geheel onverwacht zitten we nu in een volgende crisis. Opnieuw zien dat we grote aantallen werknemers hun werkgever moeten verlaten. De kans is redelijk groot dat het hele circus zich weer herhaalt. Tegen de job-en transitiecoaches die allemaal mensen mogen helpen naar ‘hun volgende uitdaging’ zou ik het dan ook wel uit willen schreeuwen: denk goed na voordat je mensen adviseert ‘nu echt voor hun passie te gaan!’ Passie is goed, passie is mooi. En passie is echt onvoldoende om van professionele fotografie een succes te maken.

19.000 professionele fotografen

De realiteit is dat het verdraaid lastig is om dat te doen. Met ruim 19.000 mensen die in bij de Kamer van Koophandel zijn ingeschreven als professioneel fotograaf is er in Nederland veel meer aanbod dan vraag. Slechts 2.500 van die 19.000 inschrijvingen werkt fulltime; de rest moet het ‘erbij doen’. Nog meer cijfers die een sobere realiteit weergeven: de gemiddelde fotograaf (gemiddelde!) heeft een jaaromzet van net boven de € 40.000 en daarmee een bruto-jaarinkomen van ca. € 27.000 — dat is ruim onder modaal. De meeste fotografen ‘beoefenen hun passie’ bij de gratie van een partner die beter verdient en hen in hun passie in feite subsidieert. Mijn persoonlijke inschatting is dat er in Nederland misschien 250 fotografen zijn die aan fotografie een goede boterham verdienen. Dit zijn geen cijfers om over naar huis te schrijven — of om je nieuwe bestaan op te baseren. Om een oud Nederlands spreekwoord te gebruiken: bezint eer ge begint.

Nieuw bloed

Niet dat ik geen nieuwe fotografen wil verwelkomen op deze markt. In tegendeel: nieuw bloed is goed voor elke markt, en ik vind het leuk om nieuwe enthousiaste collega’s tegen komen. Ook ben ik er van overtuigd dat er op deze markt altijd plaats is voor mensen met een speciale focus en vaardigheid en talent — al moet ze wel echt speciaal zijn. En ja, er zijn ook nieuwkomers die iedereen versteld doen staan en er in slagen om van hun bedrijf een succes te maken. Maar het zijn er niet veel…

Tips voor beginners

Voor iedereen die ondanks deze waarschuwende woorden toch besluit deze weg op te gaan heb ik een aantal tips.

• Ga eens praten met een paar fotografen in jouw buurt, of die werkzaam zijn in het type fotografie dat jouw interesse heeft. Vraag hen naar hun ervaringen. En vraag hen eens naar het financiële plaatje! Plannen ze voor de toekomst? Hoe zien ze die?
• Begin vanuit een groeimodel. Zeg niet je baan op, of, als je werkeloos ben, zoek gewoon een nieuwe baan. En begin dan je fotografiedroom uit te bouwen vanuit je vrije tijd. Vermijd dat je in ene afhankelijk bent van je fotografiebedrijf, want dat kan voor grote problemen zorgen.
• Vind een coach. Zoek een ervaren fotograaf met wie je regelmatig kan spiegelen. Zelf coach ik met enige regelmaat collega’s. Dat kan over van alles gaan. Hoe zet je je marketing op? Hoe doe het het financieel? Hoe zit het met auteursrechten? Vervelende klanten? Moet je specialiseren? Wat is het nut van een foto-opleiding? Welke investeringen moet je doen, en wanneer? Mijn doel is om deze collega’s verder te helpen. Zie het als een ervaren professional die langszij komt en je vanuit zijn ervaring helpt problemen op te lossen en de weg vooruit weer te zien.