Het is een belangrijke vraag waar iedere fotograaf vroeger of later over na moet denken: wat voor soort fotograaf ben ik? Nu kun je die vraag op allerlei manieren beantwoorden (amateur – professioneel; beginner – gevorderd; goedkoop – duur, etc), maar één van de belangrijkste manieren ziet u in de infographic hierboven: het onderscheid tussen Fine Art – fotografie, representatieve fotografie, en commerciele fotografie.
Ik denk dat veel fotografen dit onderscheid niet duidelijk hebben, en zonder enige schroom van de ene categorie naar de andere gaan. Eerlijk gezegd denk ik dat ik dat ik daar ook schuldig aan ben… goed om hier eens over na te denken dus!
Als je dat doet, kom je al snel tot de conclusie dat de categorieën in elkaar kunnen overlopen. Op wikipedia, bijvoorbeeld, waar dit onderscheid mooi en duidelijk beschreven is, wordt landschapfotografie genoemd als voorbeeld van commerciële fotografie, terwijl de wereldberoemde landschappen van Ansel Adams worden genoemd als voorbeeld van Fine Art. Dus ja, de categorieën vloeien in elkaar over — maar toch is het goed om ze wel helder te hebben!
Waarom is dit onderscheid belangrijk?
- Het geeft richting aan je fotografie. Hoe wil je jezelf ontwikkelen? En hoe wil je jezelf verkopen? Ik heb eerder al gezegd dat ik niet zoveel op heb met de dwang om te specialiseren in alleen maar ‘food fotografie’ of ‘modefotografie’, of ‘event fotografie’. Dergelijke scheidingen suggereren dat een sportfotograaf niet uitstekend ook een kinderfeestje kan fotograferen. Dat is onzin: een goede fotograaf kan beiden! Maar dit onderscheid is wel wezenlijk verschillend!
- Dit onderscheid zegt iets over onze motivatie; over onze basis, onze oriëntatie. Willen we de wereld mooi maken? Willen we de wereld laten zien zoals die is? Of willen we de wereld iets verkopen? Dat zijn drie totaal verschillende invalshoeken, of liever gezegd uitvalshoeken.
- Onze opdrachtgevers hebben behoefte aan duidelijkheid. Als ik me wel eens heb afgevraagd waarom de Volkskrant, die toch goede fotografen gebruikt, mij nooit heeft gebeld, dan heb ik nu mijn antwoord: ik ben niet bezig met representatieve fotografie. Maar als de ABN AMRO mij belt, dan zijn ze waarschijnlijk op zoek naar een commerciële fotograaf.
- Elk heeft ook zijn eigen normen en standaarden. De discussie rond Steve McCurry (een wereldberoemde fotograaf van wie duidelijk werd dat hij zijn beelden in Photoshop manipuleerde) afgelopen maand, draait om dit punt: velen dachten dat Steve een photo-journalist was, en hij was meer bezig met Fine-Art.
- Elk heeft ook zijn eigen business- en verdienmodel!
Wat voor fotograaf ben ik dan?
Je zou kunnen zeggen dat ik bij tijd en wijlen alle drie de vormen wel fotografeer. Toch denk ik dat ik altijd bezig ben met schoonheid: ik wil de wereld zo mooi maken als hij kan zijn. Met dood en verderf heb ik niet zoveel: we weten nou toch wel dat er ook ellende in de wereld is? Of had u nog een keer een herinnering nodig? Nee, ik wil u laten zien hoe mooi de wereld is. En vooral hoe mooi mensen zijn. En hoe mooi u bent. Ik noem dat ‘een compliment maken aan de schepper’ en ik zie het als een cadeautje dat ik u en iedereen kan meegeven.
Enkele recente voorbeelden
Om dit te illustreren laat ik u enkele recente voorbeelden zien.
Je zou kunnen zeggen dat eventfotografie toch een voorbeeld is van representationele fotografie: je laat zien wat er is. Maar ook in mijn event-fotografie is mijn motivatie om mensen en gebeurtenissen zo mooi mogelijk naar voren te laten komen. Ik let daarbij op licht, vorm, storende elementen in de achtergrond, etc, ten einde naar een zo mooi mogelijke plaat te komen:
Dat zelfde geldt voor onderstaande foto. De opdracht is: maak foto’s van beton-vlechters. Dat kun je representatief doen (en de klant heeft overigens ook dat soort beelden gekregen), maar wat mij motiveert is om daar een zo mooi mogelijk beeld in te maken: qua compositie, licht, details, nabewerking. Dan ontstaat dit:
Is dit commerciële fotografie? Is dit Fine-Art? Wie zal het zeggen… De volgende foto is volgens mij een duidelijk geval van commerciële fotografie. Hier is mijn motivatie om mijn klant zo goed mogelijk voor de dag te laten komen.
Ik denk dat mijn Fine-Art motivatie het meeste zichtbaar is in mijn portretfotografie. Wat mij daar het meest motiveert is om mensen in al hun kracht en schoonheid te laten zien. Een foto te maken waarvan iedereen om hen heen — maar ook zij zelf! — zeggen: wow: dat is hem (of haar)!
Samenvattend
Dit is een belangrijke vraag voor elke fotograaf: wat voor soort fotograaf ben ik? Wat voor soort fotograaf wil ik zijn? Met betrekking tot mezelf concludeer ik dat het soms nog wel een beetje door de war loopt, maar dat ik voornamelijk bezig ben op het snijvlak tussen Fine Art fotografie, en commerciële fotografie. Eén manier om het te beschrijven is: Fine Art is de fotografie die je wil maken; commerciële fotografie is waar je voor betaald wordt. 🙂
Gewoon een heel goede. Al is dat misschien niet zo gewoon.
Leuk compliment — dank je wel. En het was echt niet mijn bedoeling om daarnaar te vissen!
Plaatst men zich op de zijden van de driehoek? Dat lijkt me eng. Je moet volgens mij je plaatsje zoeken binnen de driehoek. En ook die spot zal wel verschuiven… Of heb ik het fout?
Jan, goede vraag. Volgens mij mag je jezelf plaatsen hoe en waar je wilt. Ik denk dat het vooral behulpzaam is dat je er een gedachte over vormt, en dan van daaruit je fotografie gaat beoefenen. Mij geeft het in elk geval richting!
Ik denk dat Art, of Fine Art, altijd onderdeel is van het werk van een professional. Je vraag doet me denken aan een coachingsgesprek welke we jaren geleden eens voerden: Ik denk dat jouw revenue stream distributie je glashelder zal vertellen wat voor fotograaf je bent. Welke tak van fotografie is de klant bereid jou het meest te betalen voor jouw (meer)waarde?? Dat houdt natuurlijk niet altijd in dat jij zelf, innerlijk, het meest van die winnaar categorie houdt, maar ik denk wel dat het de meest objectieve expressie is van waar je kwaliteit ligt.
Goede blog Rogier, maar toch blijf ik me ergens afvragen of dit dè enige verdeling is die je kan of moet maken. Je geeft zelf al aan dat de gebieden elkaar kunnen overlappen.
Ik heb zelf het gevoel dat er meerdere antwoorden mogelijk zijn. Het zou kunnen dat voor iemand deze verdeling een juiste is en goed duidelijk maakt waar de richting in moet zitten.
Maar ik kan me ook voorstellen dat je de verdeling kunt maken in werk waarbij je omgang en gevoel voor andere mensen wordt aangesproken, werk waarbij het meer aankomt op anticiperen op een veranderende situatie zonder daarbij direct betrokken te zijn, en werk waarbij het aankomt op techniek en je volledig werkt in situaties waarbij jij de set controleert.
In dat geval zou zoals jij zegt: “Dergelijke scheidingen suggereren dat een sportfotograaf niet uitstekend ook een kinderfeestje kan fotograferen. Dat is onzin: een goede fotograaf kan beiden!” niet helemaal opgaan. De beste sportfotograaf kan technisch gezien en anticiperend op de situatie misschien van zijn tak van sport geweldige platen schieten die onder Fine Art kunnen vallen, maar veel moeite hebben met het vast leggen van situaties waarbij je sociale betrokkenheid bij de persoon die je vast legt een grote rol speelt en zich zo totaal ongemakkelijk voelen op een kinderfeestje.
Ik denk dat het een fotograaf kan helpen om te analyseren wat voor fotograaf je bent. De ‘hokjes’ die je daarbij hanteert zouden echter naar mijn wel afhankelijk moeten zijn van het type persoon wat je voor je hebt. Anders is een driehoek naar mijn idee te beperkend.
Roy, dank voor je reactie – leuk! ik begrijp je punt en ben het helemaal met je eens dat er meer manieren zijn om naar de werkelijkheid te kijken, en dat de manier die ik hier voorstel best wel heel beperkt is en ook allerlei factoren (zoals persoonlijkheid) buiten beschouwing laat. Het is dan ook een abstractie — maar wel een die mij als fotograaf kan helpen over mijn werk en motivatie na te denken. Overigens denk ik dat de kans klein is dat een fotograaf een type fotografie wil gaan nastreven die in tegenstelling is tot zijn persoonlijkheid. Je kiest juist iets dat bij jou hoort en waar je energie van krijgt. Dus de tegenstelling die jij schetst is wat mij betreft op papier wel mogelijk, maar zal in de praktijk niet of nauwelijks voorkomen.
mooi gezegd Rogier. Het stemt mij tot nadenken.