Gelukkig gebeurt het de laatste tijd steeds minder, maar ik maak het nog steeds mee: dat je als bedrijfsfotograaf ergens aankomt en dat men zegt ‘doe je ding’ en je vervolgens aan je lot overlaat. De fotoshoot is niet of nauwelijks voorbereid. Er staat niks klaar, mensen weten nergens van; maar men verwacht dat je een beetje rondloopt en af en toe ‘klik’ doet met je camera. En dat daar dan — op één of andere magische wijze — hele bijzondere beelden uit ontstaan.
De bedrijfsfotograaf is (helaas) geen tovenaar
Eigenlijk is het wel te begrijpen dat men zo tegen de een fotoshoot aankijkt. Als het gaat om bedrijfsfotografie is het referentiekader dat we tegenwoordig hebben de mobiele telefoon. Met je Samsung of Apple telefoon loop je rond en doe je klik. Zo werkt dat. Men heeft er vaak geen benul van hoeveel werk er gaat in het maken van een goede foto — ook een foto die die lijkt alsof hij heel spontaan is genomen. Zoals veel van mijn klanten zeggen: we werken eigenlijk nooit met een fotograaf en weten dus niet wat we moeten verwachten.
Recent mocht ik shoots doen voor een aantal mooie bedrijven waar de shoots wel goed werden voorbereid en begeleid:
Tata Steel | Wilmar | JBL | van den Biggelaar | Raben Logistics | Andritz
Een goede fotoshoot vraagt goede voorbereiding
In dit blogje geef ik u een groot aantal tips hoe je een fotoshoot goed voorbereid. Niet alle tips zijn op elke situatie van toepassing — maar haalt u eruit wat voor u wel van toepassing is.
Dit is een lange tekst… maar als u hem even helemaal doorleest voorkomt u een heleboel problemen!
1. Maak een shotlist!
Met stip op 1, en de belangrijkste tip die ik u kan meegeven!
Veel opdrachtgevers zeggen tegen de fotograaf ‘doe je ding’, en verwachten dan dat de fotograaf automatisch de platen maakt die zij nodig hebben. Maar als je de fotograaf zonder kennis en introductie ‘loslaat’ op je bedrijf, dan fotografeert hij wat hij interessant vindt! En dat is vaak iets heel anders dan wat u belangrijk vindt…
Vandaar mijn advies: maak een shotlist: een lijst van de gewenste beelden!
Een tip die ik hier altijd bijgeef: denk vanuit uw uiteindelijke doelen redeneer dan terug naar de fotoshoot. Dat moet ik even uitleggen! Stelt u zich voor: straks bent u bezig uw website te vullen. U hebt een mooie foto die wel past bij pagina X, en een mooie foto die past bij onderwerp Y… Maar dan komt u aan bij product T — en daar hebt u geen foto van — want die stond niet op uw shotlist. Met andere woorden: ‘reverse-engineer’, of ‘redeneer terug’ vanuit uw doelstelling: welke foto’s hebt u nodig? Zet die foto’s op een lijst, en dat vormt uw shotlist: nu weet u welke foto’s de fotograaf moet maken!
Pro tip: Als de fotograaf zich moet verplaatsen door uw bedrijf, of zelfs binnen een regio, orden de lijst dan zo dat hij zo efficiënt mogelijk kan werken.
Pro tip 2: maak onderscheid tussen ‘nice to have’ and ‘need to have’ en geef dat aan op de shotlist. Dan weet de fotograaf wat er in elk geval op beeld moet staan voor hij vertrekt.
2. Bereid de individuele foto’s voor.
Uw shotlist (zie tip 1) vertellen u welke foto’s u wilt. Als u dat weet kunt u dat ook voorbereiden. U kunt ervoor zorgen dat de juiste mensen en de juiste tools aanwezig zijn. Dat de bewuste locaties opgeruimd zijn, en de betreffende mensen de juiste (schone) kleding aan hebben. Dat kunt u van te voren afstemmen.
Subvragen om te stellen:
- Waar gaan we deze foto maken?
- Wat wil ik op deze foto laten zien?
- Welke mensen wil ik in beeld brengen? Hoe verkrijg ik hun medewerking?
- Hebben de me mensen de juiste kleding aan? De juiste PBM’s? Zijn de logo’s zichtbaar? Is de kleding schoon?
- Welke tools zijn daarbij nodig? Zijn de tools aanwezig/schoon/bruikbaar?
- Het maken van een zo’n foto vraagt even wat tijd en aandacht. Met welke operationeel verantwoordelijke persoon moet ik dat afstemmen?
- Is de locatie schoon? Foto-klaar?
Tekst loopt door onder de afbeelding
3. Bereid de mensen voor
Het gebeurde deze week nog: ik liep rond met een opdrachtgever door een fabriek. Zij liep op iemand af en vroeg plompverloren ‘wil jij op de foto?’ Ik wist bij voorbaat het antwoord al: ‘neen’. Niemand wil namelijk zonder voorbereiding op de foto.
Gelukkig is er een manier om de vraag aan te vliegen die veel vaker juist wel een positief antwoord krijgt. Maar die manier vraagt — u raadt het al — een zekere voorbereiding.
Hier is de vraag die je van te voren aan iemand vraagt:
“Hoi! Aanstaande dinsdag komt er een hele goede fotograaf foto’s maken van ons bedrijf. Ik zou graag een foto maken van proces/machine/activiteit X, en ik zoek daar een fotogeniek persoon voor. Ik heb even overlegd met bedrijfsleider Y, en hij en ik dachten dat jij daar heel geschikt voor zou zijn!
De foto’s zijn voor ons bedrijf. We gaan daarmee nieuwe klanten en opdrachten binnenhalen. Dit is dus belangrijk voor ons! Zou je daaraan mee willen werken? Als je ja zegt, dan hebben we een leuke kleine erkentelijkheid voor je? En je ondertekent een formulier waarmee je toestemming geeft voor het gebruik van je foto’s.”
Ziet u wat u moet voorbereiden?
- u zoekt de juiste persoon uit. Dit moet een persoon zijn die fotogeniek en vaardig is, en die een positieve uitstraling heeft!
- U bespreekt dit met diens leidinggevende! Die wil er van weten — en uw model zal ook meer geneigd zijn mee te doen als zijn leidinggevende de vraag stelt.
- U stelt van te voren een ‘model release’ formulier op waarmee het model toestemming geeft voor gebruik van de foto’s. Uw fotograaf kan hierbij helpen.
- U bedenkt van te voren hoe u uw erkentelijkheid duidelijk maakt aan het model. Een fles wijn, een bioscoopbon, een reep chocola — het hoeft niet een vakantie voor twee naar de bahama’s te zijn. Maar u maakt duidelijk dat u erkentelijk bent voor de medewerking van de persoon.
Nog steeds zal niet iedereen ja zeggen tegen meedoen aan de fotoshoot! Maar met deze voorbereiding zullen veel meer mensen wel mee willen doen.
Dit zijn de belangrijkste dingen die u moet voorbereiden. Maar er zijn meer dingen om even over na te denken.
4. Stel een briefing op voor de bedrijfsfotograaf
Mijn aanbeveling zou nu zijn: stel een briefing op! Een briefing helpt u niet alleen uw bedrijfsfotograaf, maar ook uzelf. De briefing dwingt u namelijk na te denken over zaken die belangrijk zijn. Mijn ervaring is dat er dingen zijn waar u ooit een keer over na gaat denken: u kunt er over nadenken in de voorbereiding, of u kunt er over nadenken als ze een probleem geworden zijn tijdens de shoot waar u nu een oplossing voor moet verzinnen.
Pro tip: beperk de briefing tot één A4! Het hoeft geen boekwerk te worden!
Wat moet er in de briefing:
- datum, tijd en plaats van de fotoshoot. Ik maak wel eens mee dat ik op heel anders had moeten wezen
- Contactpersoon – incl mobiel telefoonnummer
- Doel van de fotoshoot: waar worden de foto’s voor gebruikt
- Benodigde veiligheidsmaatregelen/PBM’s
- Moet ik een drone meenemen?
- Moet ik een witte achtergrond meenemen (voor portretfotografie)
- Shotlist (zie hierboven)
Tekst gaat door onder de afbeelding
5. Regel toestemming voor de bedrijfsfotograaf én de fotoshoot!
Welke toestemming is er nodig voor de bedrijfsfotograaf het terrein op mag?
U hebt geen idee hoe vaak ik al tegen word gehouden bij de poort van een bedrijf. Dat gesprek gaat bijvoorbeeld als volgt:
Bewaker: “Wie bent u? Wat komt u doen?”
Ik: Mijn naar is Rogier Bos, ik bedrijfsfotograaf en ik kom foto’s en video maken.
Bewaker: “ik heb uw naam hier een lijst staan, meneer Bos, maar ik zie geen werkvergunning voor fotografie. Er mag op dit terrein niet worden gefotografeerd. Ik kan u dus niet binnenlaten”
Ik: hoe regelen we dat er een werkvergunning komt?
Bewaker: ‘dat moet uw opdrachtgever aanvragen bij Dhr. Jansen. Die is vanmiddag weer aanwezig. Om de hoek is een McDonalds. Daar kunt u wachten.”
Dit scenario verzin ik niet. U hebt geen idee hoe vaak ik wordt tegengehouden. Moraal van het verhaal: bedenk mogelijke problemen van te voren en doe wat nodig is om oponthoud te voorkomen.
6. denk na over wat er wel niet op de foto mag
Zijn er dingen die niet op de foto mogen, bijvoorbeeld omdat ze concurrentiegevoelig zijn? Er is niets zo als dat je goede foto’s hebt gemaakt die je vervolgens niet mag gebruiken…
Overleg met de bedrijfsfotograaf hoe u dit aanpakt. Mogelijke antwoorden zijn:
- we fotograferen de bewuste situatie niet
- we fotograferen de bewuste situatie wel, maar zorgen ervoor de informatie waar het omgaat verdwijnt in de onscherpte door op iets (of iemand) anders scherp te stellen.
- We zorgen ervoor de bewuste informatie in de nabewerking onleesbaar of onherkenbaar wordt.
7. Plan de fotoshoot rond de werktijden van de mensen.
Ook een probleem dat vaak voorkomt: je komt ergens aan, en krijgt een rondleiding. Tegen de tijd dat je je camera pakt gaan de mensen net met koffiepauze. En de opdrachtgever wil lunchen als de mensen net weer beginnen te werken. En de belangrijkste foto’s moeten nog gemaakt worden, als de shift al om is…. U begrijpt het: als u op andere tijden werkt dan de mensen die op de foto moeten, dan zult u voor de dag van de fotoshoot wellicht uw werktijden moeten aanpassen, en dit ook met de fotograaf moeten bespreken.
8. Wie loopt er mee en begeleid de fotoshoot?
Goede foto’s ontstaan doordat er een goede samenwerking is tussen de bedrijfsfotograaf en diens opdrachtgever. U huurt mij in omdat de foto’s op mijn portfolio u bevallen. Die foto’s zijn ontstaan uit een goede samenwerking. Als u mij aan mijn lot overlaat en ‘mijn eigen ding laat doen’ is het niet reëel dat u foto’s krijgt die aan uw wensen voldoen.
Tijdens de shoot laat ik u graag meekijken. In sommige gevallen achter op de camera, maar in veel gevallen ook op een tablet of een computer. Zo kunt u de beelden goed zien, en ook input geven over wat er eigenlijk iets anders moet.
Wat me daarbij steeds weer verrast: hoe opdrachtgevers verschillende naar beeld kijken. De ene let heel erg op zaken, die een andere opdrachtgever vee minder interesseren. Het idee dat de bedrijfsfotograaf wel kan raden wat u wil, is een illussie! Ik werk graag met u samen, want zo komen we tot de beste resultaten: als we uw beste inzichten combineren met mijn beste vermogens.
Sommige opdrachtgevers reageren dan: ‘maar ik heb nog ander werk te doen’. Dat begreep ik natuurlijk al. Maar ik meen het serieus: de beelden worden beter als u de tijd vrij plant en van dichtbij betrokken blijft bij de fotoshoot.
In eerdere tijden werd deze rol vaak genomen door een artdirector. Helaas hebben veel bedrijven de artdirector wegbezuinigd. Als u uzelf nou ook nog wegbezuinigd tijdens de fotoshoot, wordt het voor de bedrijfsfotograaf wel heel moeilijk om te weten hoe hij een beeld maakt dat echt aan uw wensen voldoet.
Met assistentie verloopt een fotoshoot ook sneller, en kun je dus meer foto’s halen uit de dag. De bedrijfsfotograaf heeft camera’s, koffers, lampen en computers. Als hij van de ene plek naar de andere moet binnen uw bedrijf, moet hij een aantal keren heen en weer lopen. Dat is geen probleem — maar het kost wel tijd. Als u mensen heeft die even mee kunnen lopen, verloopt de fotoshoot sneller.
Tekst loopt door onder afbeelding
9. Maak een realistische planning
Met uw telefoon loopt u door uw bedrijf en maakt u snel even 10 of 20 foto’s. Maar een bedrijfsfotograaf werkt anders. Het is belangrijk dat we de verwachtingen even goed afstemmen.
Aan het begin van de fotoshoot moet de bedrijfsfotograaf u en uw bedrijf leren kennen. Hij moet begrijpen wie u bent; wat u doet; wat u in beeld gebracht wil zien; en wat daarbij voor u belangrijk is. Waarschijnlijk is er een rondleiding door uw bedrijf. In mijn ervaring duurt dit snel 30 minuten, maar las u bedrijf groot is kan het ook wel 1,5 uur duren! Op basis van wat u hem heeft verteld en laten zien pakt de fotograaf de spullen die hij nodig heeft. Mijn auto ligt vol met spullen, en ik kan veel situaties aan! Maar ik weet pas wat ik nodig heb nadat ik de situatie heb gezien. Die spullen pak ik en bouw ik op. Dat vraagt even tijd. En dan gaan we fotograferen.
De snelheid waarmee dat gaat is afhankelijk van de complexiteit van de situatie. Ik zeg altijd tegen een opdrachtgever rekening te houden met een snelheid van 3 of 4 goede foto’s per uur — niet meer. Sommige situaties zijn echt complexer en vragen veel meer tijd. Stem de planning daarom met de fotograaf af.
Pro tip: overleg met de fotograaf. Soms krijg ik een email van een klant die denkt dat je in 2 uur wel even 60 foto’s maakt.
10. Haal PR uit de fotoshoot!
Een fotoshoot is een leuke gebeurtenis om te publiceren op sociale media! Dat is makkelijke PR! En ja, u mag mij fotograferen terwijl ik aan het werk ben. Ik vind het leuk als u mij tagt: mijn sociale media profiele vindt u onderaan elke pagina op deze website.
Ik vind het ook leuk om te laten zien dat ik bij u aan het werk ben! U mag aangeven als u iets niet in beeld wil. En op welke accounts ik u mag taggen.
11. denk na over uw planning
Zijn er foto’s die u snel nodig heeft? Laat dit de bedrijfsfotograaf van tevoren weten!
Ook zo’n typisch situatie: dat de opdrachtgever vlak voor je vertrekt zegt ‘Oh, maar die foto heb ik eigenlijk morgen nodig!’.
12. Laten we even nadenken over de lunch
Moet ik hem zelf meenemen (geen probleem!) of verzorgt u hem? Ik vraag het maar even, want het gebeurt zovaak dat ik hem zelf meeneem en dat de opdrachtgever zegt ‘oh, ik heb lunch besteld!’
13. Bijsturing
Halverwege de fotoshoot stel ik vaak een belangrijke vraag: hoe gaat het tot nu toe? Hoe verloopt de fotoshoot in uw beleving?
Ik stel die vraag om een belangrijke reden! Soms krijg je achteraf een reactie terug ‘we hadden graag gezien dat u…’ en ‘wat ons een beetje frustreerde was dat …’. Maar dat is achteraf, en dan kan ik er niets meer aan veranderen. Vandaar dat ik dus halverwege de shoot de vraag al stel: ‘wat moet er anders?’ en ‘gaat alles naar verwachting’? Ik ben dan niet op zoek naar complimentjes; ik ben op zoek naar uw feedback, zodat ik desgewenst kan bijsturen.
14. De veel voorkomende vragen!
Er zijn bepaalde vragen die tijdens elke shoot naar boven komen! De bedrijfsfotograaf kent deze vragen en kan u er goed mee helpen.De meest voorkomende vragen:
- Hoe zit het met auteursrecht?
- Hoe zit het met portretrecht?
- Mag ik de foto’s aan anderen geven?
- Mag ik de foto’s aan mijn werknemers die op de foto staan geven?
- Hoe verkrijg ik de medewerking van mijn klant om onze werkzaamheden op zijn locatie te fotograferen?
Pro tip: op deze website vindt u al veel antwoorden op deze vragen. Gebruik de zoekfunctie even, of browse door dit lijstje met onderwerpen.
Nog een afsluitende opmerking, ook bedoeld om de samenwerking nog verder te verbeteren: bedenk in alles dat u zaken doet met maar1 bedrijfsfotograaf. Maar uw bedrijfsfotograaf doet zaken met vele opdrachtgevers. Ik voer, schat ik, 20 gesprekken met opdrachtgevers per week. Wat vaak gebeurt is dat een opdrachtgever zegt ‘oh, maar dat hebben we toch besproken?” En dat ik wanhopig in mijn hoofd graaf naar wat ik ook alweer met wie had besproken.
< Bekijk mijn industriële fotografie
< Bekijk mijn fotografie van fabricage en productie
Over Rogier
Rogier is fulltime professioneel fotograaf sinds 2007 en fotografeert voornamelijk voor bedrijven, met een nadruk op industrie. Hij is Zilver-master fotograaf, en werkt vanuit Rotterdam in binnen- en buitenland. Hij heeft diverse prijzen gewonnen. Opdrachtgevers ervaren hem als een goede fotograaf die goed mee kan denken en hun wensen kan vertalen naar sterke beelden die heel effectief en aantrekkelijk zijn in marketing en PR.
Hij schrijft regelmatig blogs waarmee hij probeert opdrachtgevers te informeren over zaken die van belang zijn. Zie dit overzicht.