Over die leuke fotowedstrijd

Vandaag kwam er weer een uitnodiging langs op Twitter om mee te doen aan een fotowedstrijd. Stuur je mooiste foto’s in — en win fantastische prijzen. Aan de wedstrijd deden allerlei organisaties en bedrijven mee. De winnende foto’s wordt op allerlei plaatsen in Nederland opgehangen! Internationale roem en succes liggen in het verschiet…

Veel fotowedstrijden zijn niks anders dan een slinkse manier om gratis mooie beelden te verkrijgen.

In dit stukje wil ik alle fotografen — en dan met name de mensen die fotografie als hobby beoefenen! — waarschuwen voor dit soort praktijken. Er schuilt namelijk bij veel wedstrijden een enorme adder onder het gras: je raakt je rechten op de ingezonden foto’s kwijt — en je krijgt er niks voor terug. Let op: dit geldt niet alleen voor de winnende foto, maar voor ALLE foto’s die worden ingestuurd!

‘Duizenden foto’s van fotograferende sukkels’

Je vraagt je af hoe zo’n wedstrijd tot stand komt. Ik stel me voor dat het ongeveer zo gaat…

In een vergaderkamer zitten enkele mensen. Ze hebben een belangrijke meeting over één of ander project. Op de agenda staat ook het puntje ‘communicatie en PR’.
“Weet je wat ons zou helpen?” zegt de projectmanager “Als we echt goede foto’s hadden!”
“Maar goede foto’s zijn duur!” zegt een medewerker. “Dan moet je een goede fotograaf inhuren, en dat kost veel geld. En dat zijn vaak van die moeilijke mensen…”
“Nee!” zegt de project manager. “Ik heb geen zin om geld uit te geven aan een fotograaf! Dan blijft er minder geld over voor mijn bonus. Verzin maar een manier om aan gratis foto’s te komen.”
“Oh”, zegt Betty. Zij is de communicatie medewerkster. ”Dat is heel simpel: we schrijven gewoon een wedstrijd uit, en dan zeggen we in de kleine lettertjes dat alle inzendingen automatisch van ons worden. Levert duizenden foto’s op! Daar trappen allerlei sukkels heel gemakkelijk in.”
“Briljant idee,” zegt de projectmanager, die nooit moe wordt van het geluid van zijn eigen stem. “En dan laten we onze partner-organisaties de foto’s ook gelijk recht op het gebruik van de foto’s krijgen. Is een leuk cadeautje voor hen! Zet er maar even een advocaat op om het juridisch dicht te timmeren!”

Met grote regelmaat zie je dit soort wedstrijden langs komen. De lancerende organisatie is zich nooit van enig kwaad bewust. Is toch leuk, zo’n wedstrijd? Als je niet mee wil doen, doe je het niet — is vaak de reactie op mensen zoals ik, die jou hiervoor willen waarschuwen. Waarom zo zuur?

Ik ben niet zo zeer zuur, als dat ik je help even wat verder te kijken. Er zijn namelijk een aantal dingen die je wel even moet weten. Als je daarna nog mee wilt doen, is dat helemaal prima. Maar dan maak je een weloverwogen keuze, en wordt je er niet ingeluisd.

Het belangrijkste punt is dit: alle inzenders raken hun rechten op de foto’s die ze insturen kwijt. De lancerende organisatie mag er alles mee doen wat ze willen. Zo kan het zomaar eens gebeuren dat je jouw foto, nadat je hem hebt ingestuurd voor een wedstrijd en er nooit meer wat over gehoord hebt, tegenkomt in een reclame campagne van een of ander groot bedrijf. Bijvoorbeeld op een bushokje. Je hebt geen poot om op te staan: er wordt goed geld verdiend met jouw foto, en jij hebt het nakijken. En jij dacht een foto in te sturen voor een wedstrijd van een of ander goed doel, maar het is nu echt een groot bedrijf dat jouw foto gebruikt!

In de wedstrijd die ik vandaag tegenkwam was er nog een additioneel probleem: als er mensen op de foto stonden moest je zelf het portretrecht regelen. De algemene voorwaarden wentelden eventueel risico op dit vlak op de maker af. Stel je voor dat er op die foto op dat bushokje mensen stonden; dan kunnen die jou dus aansprakelijk stellen voor het feit dat een foto met hen erop commercieel werd gebruikt in een landelijke campagne. Dan heb je toch echt een behoorlijk probleem.

Ik wil je waarschuwen voor deze praktijken. Als je daarna nog wil deelnemen, prima, maar dan weet je het ten minste.

Maar, zeg je misschien, ik hoef er niet aan te verdienen. Ik vind het leuk als mijn foto gebruikt wordt. Weet je, dat is een sentiment dat ik best begrijp. Maar laten we het even practisch maken.

  • Eén van de deelnemende bedrijven aan deze foto-wedstrijd is de HEMA. De HEMA had vorig jaar een omzet van € 1,19 miljard (bron). Vind je echt dat een dergelijk bedrijf jouw foto zonder verdere kosten mag gebruiken? Krijg jij van de HEMA ook de producten gratis? Ben je er helemaal OK mee dat HEMA jouw foto gebruikt in advertenties in tijdschriften, billboards, tv-commercials? Want die toestemming geef je.
  • Jij hebt, om jouw hobby te bekostigen, serieuze kosten gemaakt. Een beetje camera kost als snel € 500, en de betere foto’s (het soort foto’s dat op een bushokje kan) zijn gemaakt door mensen die duizenden en vaak zelfs tienduizenden euro’s hebben geïnvesteerd. Nog steeds een goed idee om deel te nemen aan een wedstrijd die niks anders is dan een slinkse manier om gratis foto’s te krijgen?
  • De winnaar krijgt …. Een HEMA tegoed fotocheque van € 150. Geen nieuwe camera, geen trip naar Disney-land. Dat is wat je noemt de spreekwoordelijke warme worst! Je hebt gewoon je foto weggegeven; zij mogen er mee aan de haal gaan, en hoe en waar de foto’s gebruikt worden moet je maar afwachten. En jij krijgt een tegoedcheck bij een printcentrale waar een beetje fotograaf echt nooit zijn foto’s gaat laten afdrukken.
  • En wellicht dat het leuk is om jouw foto op een bushokje tegen te komen. Maar je kunt hem ook tegenkomen op plekken waar je helemaal niet mee geassocieerd wil worden. Je bent de zeggenschap gewoon kwijt.
  • De winnaars hebben recht op naamsvermelding; de rest niet.
  • Eén van de rechten die bedrijven zich bij dergelijke wedstrijden toe-eigenen, is dat foto’s ook mogen worden aangepast, of verknipt. Deze aantasting van de integriteit van je werk moet je accepteren. Dus je maakt een mooie foto, wint er niks mee, en twee jaar later kom je hem tegen, maar is er in eens een BH ingeplakt. Of een cartoon karakter. Of een ander gek voorwerp.
  • En de klap op de vuurpijl: als er mensen op je foto staan, kunnen zij het inbreuk op hun portretrecht bij jou claimen. De voorwaarden van de wedstrijd hebben die verantwoordelijkheid bij jou gelegd. En dat kan je duizenden, maar ook tienduizenden euro’s kosten.

Vind je het nou nog steeds een goed idee om mee te doen?

Eerlijke fotowedstrijden

Dergelijke fotowedstrijden zijn mij een doorn in het oog. Er wordt gebruik gemaakt van de naïviteit van de inzenders. Mijn advies is dus ook: laat dergelijke wedstrijden links liggen.

Er zijn ook andere foto-wedstrijden, en daar kun je gerust aan mee doen. Want vooropgesteld: meedoen aan een fotowedstrijd is natuurlijk enorm leuk! Pas geleden werd ik benaderd door een organisatie hier in Rotterdam of ik eens wilde meedenken over ‘een eerlijke fotowedstrijd’. Hier zijn de voorwaarden waar zo’n wedstrijd in mijn ogen aan moet voldoen.

  1. De organisatie mag alleen de winnende foto’s publiceren. En alleen voor een bepaalde duur, en altijd met naamsvermelding.
  2. De winnende foto’s mogen publicitair worden ingezet, maar niet commercieel. Toegegeven: die scheidslijn is dun, maar hij is er wel.
  3. De organizatie verkrijgt alleen gebruiksrecht — en dus voor een bepaalde duur. De maker van de foto houdt zelf de overige rechten.
  4. Foto’s van inzenders die niet winnen mogen ook niet worden gebruikt.
  5. Er is een goede en leuke prijs. De PR-waarde van een landelijke fotowedstrijd is aanzienlijk, en de winnaars delen daarin.

Aan de organisators van fotowedstrijden

Ik sluit af met een eenvoudige oproep aan allen die een fotowedstrijd willen organiseren: leuk – maar hou het eerlijk, open en fair. Gebruik de fotowedstrijd niet als slinkse manier om nieuw fotomateriaal te bemachtigen.


Mijn naam is Rogier Bos, en ik ben professioneel fotograaf. Ik schrijf graag en vaak over alles wat met fotografie, bedrijfsvoering en auteursrecht te maken heeft. De belangrijkste en meest populaire blogs vind je hier.

5 thoughts on “Over die leuke fotowedstrijd”

  1. ga er maar van uit dat die geld wolven gewoon door blijven gaan tenslotte gaan ze overlijken om hun doel te halen en er zullen altijd inzenders zijn.

    1. Wow, beetje overtrokken en onbehulpzame reactie. Onderschrijf ik totaal niet. Schelden, of het slachtoffer uithangen, kun je beter elders doen.

  2. Een goede “red flag” voor een “foute” fotowedstrijd is de wijze waarop de winnaar wordt bepaald. Gaat dat door middel van like&deel waarbij steevast een webpagina van de organisatie moet worden bezocht en gedeeld, dan weet je al hoe laat het is. Winnende foto’s worden bepaald door een vakjury, niet door wie het grootste bereik op sociale media heeft.

  3. 30-6-2020; De Stentor, een dagblad nog wel, waarvan je verwacht dat ze netjes omgaan met fotomateriaal van iemand anders organiseert ook een fotowedstrijd.
    Ze draaien er niet omheen “Inzenders stemmen ermee in dat hun foto onbeperkt en zonder vergoeding door DPG Media kan worden gebruikt.” Schaamteloos!

Leave a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *