Hoeveel foto’s maakt de fotograaf in een uur? In een middag? In een hele dag? Dat is een belangrijke vraag die veel zakelijke opdrachtgevers stellen. Ook een logische vraag, want een fotograaf berekent zijn/haar tarief meestal op basis van de hoeveelheid tijd dat hij/zij bezig is. En aangezien de meeste opdrachtgevers graag zoveel mogelijk waarde krijgen tegen een zo laag mogelijke prijs, is dit nog wel eens een lastig puntje. Hoe snel werkt de fotograaf? In dit blogje probeer ik er wat helderheid over te scheppen.

[Dit artikel heeft vooral betrekking op zakelijke fotografie en bedrijfsreportages: opdrachten waarbij bedrijfsvoering en processen in beeld moeten worden gebracht. Voor portret en eventfotografie gelden weer andere principes.]

Als de fotograaf nou wat sneller werkt…

Sommige dingen gebeuren zo vaak dat ze je beginnen op te vallen. Zoals dit. Een nieuwe opdrachtgever belt op met de vraag of je voor hen een opdracht kunt doen. “Het is ongeveer drie dagen werk!” zegt de dame vrolijk. “Kun je een offerte opsturen?”

Je probeert natuurlijk wat verder te vragen. De ervaring leert dat de gemiddelde opdrachtgever geen flauw benul heeft van hoeveel tijd een opdracht werkelijk kost. Toch weerhoudt dat de nieuwe opdrachtgever niet om, ongehinderd door enige ervaring en inzicht, je te vertellen dat het ‘drie dagen kost’.

Op basis van de informatie die je hebt, maak je een offerte. Laten we zeggen, voor drie dagen, zoals gevraagd. Vervolgens beginnen de telefoontjes/emails. Want ineens denkt men dat het ook wel in twee, ja zelfs in 1 dag kan. Met een beetje doorwerken…

En daar gaat het vaak mis. De opdrachtgever kan niet inschatten hoe lang iets werkelijk duurt. Maar hij wil het liefst zo min mogelijk uitgeven. Dus bewust of onbewust denkt hij dat als de snelheid van de fotograaf wat omhoog kan, er in een dag veel meer foto’s kunnen worden gemaakt. Dan werkt hij maar een keertje wat harder… kijk, twee hele dagen uitgespaard!

Kwaliteit en zuinigheid staan loodrecht tegenover elkaar!

It’s an art, not a science

De afgelopen maanden heb ik dit nu een flink aantal keer meegemaakt. Vandaar dat ik er toch wat over wil zeggen. Want hier kan het echt misgaan in de samenwerking! Fotografie is niet een exacte wetenschap, maar een kunst. Druk en haast komen de kwaliteit niet ten goede.

Natuurlijk kan ik snel werken! Ik kan eenvoudiger werken, en bochten afsnijden, en allerlei kwaliteitsverhogende stappen niet maken. Maar dan bent u straks niet gelukkig met het resultaat! Dat weet ik, want ik heb me vaak genoeg wel onder druk laten zetten. Keihard werken om zoveel mogelijk in zo’n kort mogelijke tijd te doen.

Maar haastige spoed is nog steeds zelden goed. Je ziet dat in de foto’s. En dat ziet ook de opdrachtgever. Die is niet heel enthousiast over de foto’s — maar heeft vaak niet door dat zijn haast en druk de reden waren dat de beelden minder mooi waren dan wat hij in mijn portfolio zag!

Waarom kost goede fotografie tijd?

Fotografie is een kwestie van goed kijken. De situatie in je opnemen, en het beeld gaan zien. De kunst van fotografie is om de factoren die er zijn, maar ook de factoren die er nog niet zijn, in je hoofd te zien en te combineren tot één beeld waar je naar toe gaat werken. Soms zie je het in ene. Andere keren moet je drie keer door de kamer lopen voordat het beeld zich begint te vormen in je hoofd.

En vervolgens komt dan het organiseren en inzetten van alle mensen en spullen die je gaat gebruiken: collega’s, modellen, passanten, lampen, meubels, ruimte, apparatuur. En het verwijderen van datgene dat je beeld minder maakt: een prullenbak, losse draden, de lunch box op uw bureau, de rode brandblusser aan de muur…

Dit proces is gebaat bij concentratie en focus. Er moet ruimte zijn om verschillende dingen te proberen en te evalueren. Het hoeft allemaal niet superlang te duren, maar het is ook niet reëel om te verwachten dat de fotograaf 50 foto’s in een ochtend maakt — laat staan in een uur!

Reportagefotografie vs reclamefotografie

Toch zijn er opdrachtgevers die dat verwachten. Misschien goed in dat kader om een onderscheid te maken tussen de reportagefotograaf en de reclamefotograaf. Wie huur je in? Wat verwacht je van je fotograaf? De ene fotograaf is de andere niet. De keuze van de fotograaf bepaalt vaak al of je resultaat een succes of een teleurstelling zal vormen!

Een reportagefotograaf is een snelle jongen. De fotograaf komt met een klein tasje: een camera, twee of drie lenzen, en misschien een flits voor boven op de camera. Hij maakt foto’s van de situatie zoals hij die aantreft. Hij ruimt niet op, hij maakt het niet mooier dan het is. Hij kan heel snel werken! Zijn foto’s zijn vooral eerlijk. Reportagefotografen kunnen hele goede fotografen zijn — maar hun beelden zijn anders dan de beelden van de reclamefotograaf.

Als u een bedrijf heeft en u wilt zo sterk mogelijk naar voren komen, dan heeft u een reclamefotograaf nodig. Dat is een fotograaf die ervoor zorgt dat alle details kloppen. Hij ruimt op, organiseert, zoekt, speelt met elementen. Hij plaatst er nog een flitslamp bij, en misschien nog één. Hij helpt mensen poseren, en zoekt naar precies het juiste gevoel. En waar de reportagefotograaf zijn camera op de mitrailleurstand zet (Trrrrrrrtt, en weer 30 foto’s gemaakt!), werkt de reclamefotograaf heel behoedzaam. Hij maakt veel minder beelden, omdat het hem uiteindelijk gaat om die ene foto. Maar dat is dan wel een foto waarin alles moet kloppen!

Soms is de kwaliteit, of het gebrek eraan, op het eerste gezicht niet duidelijk. Hier moet ik even een schijnbaar technisch, maar o-zo belangrijk punt maken! De reportagefotograaf schiet vaak met bestaand licht. Dat betekent dat hij zijn camera op een ‘hoge iso’ zet, zodat hij snel kan doorwerken. Hoge Iso’s introduceren ruis in het beeld. De kleuren worden fletser. Als u de foto wat groter wil gebruiken gaat u zien dat de kwaliteit er gewoon niet is. De reclamefotograaf houdt de iso’s zo laag mogelijk. Hij vult het bestaande licht aan met flitslicht. Hij plaatst zijn lampen heel nauwkeurig, zodat het heel natuurlijk lijkt, maar waardoor het licht precies op de juiste plaatsen valt. Dit zorgt ervoor dat de kwaliteit van het beeld, ook op groot formaat, helemaal top blijft!)

Maar nu practisch: hoe snel werkt de fotograaf?

Het is moeilijk om daar iets algemeens over te zeggen. Ik heb me wel eens laten vertellen dat de fotograaf van Apple een week doet over het maken van één foto van de nieuwe iPhone — en dat met een staf van 10 mensen.

OK, dat is extreem. Maar er zijn opdrachten waar we een hele dag uittrekken om één foto te maken. Bij bedrijfsreportages heb ik doorgaans voor een goed beeld 15 tot 20 minuten nodig — en voor een heel goed beeld in complexe omstandigheden een half uur. In deze blog post laat ik wat voorbeelden zien zodat u een idee krijgt van verschillende klussen.

Factoren die de fotograaf versnellen en vertragen

Dat betekent niet dat we de shoot niet zo efficiënt mogelijk kunnen laten verlopen. Hoe vreemd het ook klinkt na alles wat ik al heb geschreven; de voornaamste reden voor vertraging is vaak de opdrachtgever zelf!

Daarom volgen hier als afsluiting een aantal tips voor opdrachtgevers. U kunt namelijk een aantal dingen doen om de opbrengst uit een dag fotografie te verhogen!

• Bespreek van tevoren de verwachtingen. Hoeveel foto’s heeft u nodig? Werk met een shootlist: een lijst van gewenste beelden. Werk per foto uit waar die gemaakt wordt, wie daarbij betrokken zijn, en welke attributen daarbij beschikbaar moeten zijn.
  
• Geef een prioritering aan! Sommige beelden zijn belangrijker dan anderen!
  En als u maar een beperkt budget heeft, schaal dan het aantal foto’s dat u wilt terug tot de essentie. U krijgt dan misschien minder beelden, maar de kwaliteit per beeld is wel hoger!
  Mijn ervaring is steeds weer dat opdrachtgevers doorgaans maar enkele beelden echt gebruiken. Liever dan dat we die beelden extra aandacht geven, zodat ze echt veel impact hebben, dan dat we veel tijd verdoen aan het maken van veel beelden, waarvan de gemiddelde kwaliteit laag is en u ze toch niet gebruikt!
  
• Bespreek de shoot met alle collega’s die betrokken zijn. Vertel ze waar en wanneer ze aanwezig moeten zijn. De ervaring leert dat de meeste vertraging ontstaat omdat de ‘directeur plots naar een belangrijke meeting moet’, of ‘een collega vandaag een dagje vrij heeft’. Dat is dan ironisch: dan heeft de opdrachtgever zo zijn best gedaan om de shoot in één dag te proppen, en dan valt het in het water omdat hij zelf de zaakjes niet goed heeft georganiseerd!
  
• Er gaat veel tijd zitten in het opbouwen en afbreken van de apparatuur. Zorg er dus voor dat de fotograaf niet steeds hoeft te verplaatsen, of over grote afstanden. Onlangs moest ik een opdracht doen in een gebouw met meerdere verdiepingen. Elke volgende foto was weer op een andere verdieping: eerst op de BG, dan naar de eerste, dan weer naar de BG, dan naar de tweede, dan naar de eerste… en elke keer maar weer afbreken en opbouwen. Dat had handiger gekund!
  
• Assistentie tijdens de shoot helpt een boel! Handjes die dragen; mannetjes die kunnen tillen, mensen die even meewerken. Mijn auto ligt vol met spullen zodat ik in vrijwel alle omstandigheden goede foto’s kan maken — maar dat betekent wel dat er vaak veel te sjouwen is.
  
• Zorg ervoor dat de fotograaf dicht bij kan parkeren. Pasgeleden kwam ik ergens. Nergens in de buurt een parkeerplaats. Wel 6 parkeerplaatsen voor ‘de directie’. Ik zette heel brutaal mijn bolide op een lege directieplek. “Oh nee, daar mag je echt niet staan’ zei een geschrokken marketingmedewerker. “als de directie dat ziet…’. Diezelfde directie had hard onderhandeld over de prijs en geprobeerd de druk te verhogen. Moet ik u uitleggen hoe gemotiveerd ik daarna was om mijn benen uit mijn lijf te rennen?
  
• Geef de fotograaf gelegenheid om af en toe even op adem te komen. Het gebeurt regelmatig dat je bij aankomst ’s ochtends een planning voor de dag in handen gedrukt krijgt waarop geen enkel gaatje voor de lunch is. “We betalen je om te werken, niet om te eten’ wordt er nog net niet bij gezegd. Maar fotografie is een creatieve en intensieve activiteit. Uw fotograaf moet af en toe even een stapje terug kunnen doen en ademhalen en reflecteren. Ik merk het echt: als ik af en toe niet even adem kan halen ga ik fouten maken en word ik onnauwkeurig.

Kwaliteit versus zuinigheid

Ik kan nog doorgaan, maar als u één principe moet onthouden is het dit: Kwaliteit en zuinigheid staan loodrecht tegenover elkaar. Hoe harder u de fotograaf dwingt om te werken, hoe minder tevreden u zult zijn over de foto’s. Geef de fotograaf tijd en ruimte, en werk goed met hem samen, en u ontvangt een collectie foto’s waar u nog jaren veel plezier van gaat hebben!