Smoezen en excuses van inbreukplegers
Op Facebook vond deze week een interessant gesprek tussen professionele fotografen plaats. Collega Bert Verhoeff vroeg of we een top 5 konden maken van de meest gebruikte smoezen en excuses die partijen gebruiken als ze door een fotograaf worden geconfronteerd met inbreuk op auteursrecht. Dat leverde een flink aantal reacties op. Het lijkt erop dat veel fotografen onverminderd last hebben van partijen die hun foto van het internet pikken en zonder toestemming publiceren.
EXCUSES EN SMOEZEN
Hieronder de voornaamste excuses en smoezen. Ik heb er zelf een aantal aangedragen, maar een groot aantal kwam via collega’s. Hun naam staat in haakjes erachter.
Ik moet toegeven: partijen zijn vaak heel creatief in het bedenken van excuses en smoezen. En u ziet: professionele fotografen hebben alle excuses en smoezen wel eens gehoord…
U moet niet bij ons zijn, het was de web bouwer! Zal ik u zijn nummer even geven?
Het was de stagiair. Maar wees gerust, ze werkt hier niet meer…
De foto stond op onze contactpagina. Daar verdienen we geen geld mee…
We hebben de foto van Facebook. Op Facebook foto’s rust geen auteursrecht meer.
We kregen de foto’s van uw opdrachtgever. Die vertelde ons dat u netjes voor de foto’s bent betaald en dat we ze dus gewoon konden gebruiken.
Maar we staan zelf OP de foto! We hebben dus portretrecht!
Er stond geen watermerk op de foto, dus dan mogen we de foto gewoon gebruiken.
We maken gebruik van citaatrecht en mogen de foto dus gewoon gebruiken.
Wij zijn niet een commerciële organisatie. Er wordt dus geen geld verdiend met uw foto.
Als we hadden geweten dat de foto zoveel zou kosten hadden we hem nooit gepubliceerd!
We hadden geen kwade intentie. We zijn volledig te goeder trouw. U zet ons daar weg als een stelletje dieven. Dat vind ik bijzonder kwalijk!
Weet niet wie je zo heeft verbitterd, maar met deze toon is er weinig sympathie. En nog minder begrip. (Jan Sluijter)
Ach, die fossiele auteurswet. Alles op internet is toch van iedereen! (Wilbert Bijzitter)
We hebben maar de helft van uw foto gebruikt, dus we betalen maar de helft (Sander Nieuwenhuys)
Ik had het heel druk en we zaten net voor de deadline en ik had geen tijd meer om je van tevoren te benaderen (Matthijs Rouw)
We zetten toch uw naam erbij…. (Vincent Mentzel)
De foto komt uit een archief…. (Vincent Mentzel)
Tis toch maar een fotootje…. (Vincent Mentzel)
Is het dan niet uw hobby… (Vincent Mentzel)
Uw collega’s doen er niet zo moeilijk over…. (Vincent Mentzel)
Het is voor een goed doel (Vincent Mentzel)
DE REALITEIT — OF HOE EEN PROFESSIONELE FOTOGRAAF KAN REAGEREN
Inbreukplegers zullen bovenstaande excuses met uitgestreken gezicht aanvoeren: waar heb je het over? Waarom doe je zo moeilijk? Dan is het soms best ingewikkeld om als fotograaf te weten hoe je moet reageren. Je hebt dan het gevoel dat je met een bek vol tanden staat.
Daarom volgen de excuses hier nogmaals, maar nu aangevuld met een — in mijn ogen — adequate reactie.
- U moet niet bij ons zijn, het was de web bouwer! Zal ik u zijn nummer even geven?
Reactie: Nee, dank u. U bent de publicerende partij. Wellicht dat u dit gesprek weer wilt hebben met uw web-bouwer, maar daar ga ik niet over. Ik spreek u aan. - Het was de stagiair. Maar wees gerust, ze werkt hier niet meer…
Reactie: U bent de publicerende partij. De foto is gepubliceerd. Wie binnen uw organisatie dat heeft gedaan is niet van belang. U bent, als publicerende partij, daarvoor verantwoordelijk. - De foto stond op onze contactpagina. Daar verdienen we geen geld mee…
Reactie: De foto is gepubliceerd. Of u er wel of niet geld mee heeft verdiend doet niet terzake. Voor publicatie was toestemming vereist. - We hebben de foto van Facebook. Op Facebook foto’s rust geen auteursrecht meer.
Reactie: Dit klopt niet. Foto’s die op Facebook staan mogen daar vrij worden gedeeld. Maar u mag geen foto’s van Facebook (of andere sociale media) halen en die zelf publiceren. - We kregen de foto’s van uw opdrachtgever. Die vertelde ons dat u netjes voor de foto’s bent betaald en dat we ze dus gewoon konden gebruiken.
Reactie: De opdrachtgever heeft me betaald voor zijn of haar gebruik van de foto’s, niet voor uw gebruik. U dient altijd met de maker te controleren of u de foto mag gebruiken. - Maar we staan zelf OP de foto! We hebben dus portretrecht!
Reactie: Portretrecht betekent niet dat u de foto dus zelf mag publiceren. Dat recht kan alleen verstrekt worden door de maker (auteur) van de foto. - Er stond geen watermerk op de foto, dus dan mogen we de foto gewoon gebruiken.
Reactie: Ook een fiets die niet op slot staat mag je niet zomaar meenemen. Het ontbreken van een watermerk betekent niet dat de foto dus vrij te gebruiken is. Een watermerk wordt door sommige fotografen toegepast om de kans op misbruik verder te verkleinen, maar dit is zeker geen verplichting. Ook foto’s zonder watermerk zijn gewoon juridisch beschermd door auteursrecht. - We maken gebruik van citaatrecht en mogen de foto dus gewoon gebruiken
Reactie: Tenzij uw publicatie echt gaat over deze foto en hij dus als zodanig wordt geciteerd, kunt u geen aanspraak maken op citaatrecht. - Wij zijn niet een commerciële organisatie. Er wordt dus geen geld verdiend met uw foto.
Reactie: Of er wel of geen geld aan wordt verdiend is of niet van toepassing. Voor gebruik van een foto is toestemming van maker vereist. - Als we hadden geweten dat de foto zoveel zou kosten hadden we hem nooit gepubliceerd!
Reactie: Dat station zijn we door uw publicatie helaas gepasseerd. - We hadden geen kwade intentie. We zijn volledig te goeder trouw. U zet ons daar weg als een stelletje dieven. Dat vind ik bijzonder kwalijk!
Reactie: Dat is een mooie manier om de zaak om te draaien. Ik beschuldig u nergens van, maar constateer dat u mijn foto zonder toestemming heeft gebruikt. Daar spreek ik u op aan. Dat u dat niet prettig vind kan ik me goed voorstellen, maar de oorzaak hiervoor moet u toch echt bij uzelf zoeken. - Weet niet wie je zo heeft verbitterd, maar met deze toon is er weinig sympathie. En nog minder begrip.
Reactie: Ook een mooie omdraaiing van de feiten. Ik ben niet bitter; ik heb juist veel plezier in mijn werk. Maar waar ik wel eens een beetje sip van wordt is partijen die zo onzorgvuldig met mijn foto’s omgaan. Ik ben niet op zoek naar begrip, maar naar een eerlijke vergoeding voor uw inbreuk op mijn auteursrecht. U kunt ingaan op mijn schikkingsvoorstel, of het gesprek verder voeren met mijn advocaat en vervolgens de rechter. Zegt u maar wat u wilt. - Ach, die fossiele auteurswet. Alles op internet is toch van iedereen!
Reactie: De auteurswet wordt om de zoveel tijd aangepast om rekening te houden met de uitdagingen van onze wereld. Dat gebeurde recent nog in 2015. Ze is dus bijzonder relevant, en stelt dat foto’s (ook foto’s op internet) auteursrechtelijk beschermd zijn. - We hebben maar de helft van uw foto gebruikt, dus we betalen maar de helft
Reactie: Ah, u heeft mijn foto dus ook nog verminkt. Daar komen dan nog additionele kosten voor bij. - Ik had het heel druk en we zaten net voor de deadline en ik had geen tijd meer om je van tevoren te benaderen
Reactie: Maar u heeft me ook niet daarna benaderd. Dus nu zitten we in de situatie dat ik het zelf moest ontdekken, en is hier gewoon sprake van inbreuk. - We zetten toch uw naam erbij….
Reactie: Mooi, naamsvermelding is ook een wettelijke verplichting. Maar u heeft nog steeds toestemming nodig voordat u tot publicatie overgaat. - De foto komt uit een archief….
Reactie: Waar de foto ook vandaan komt, voor gebruik is toestemming vereist. - ‘T is toch maar een fotootje….
Reactie: Het is ook mijn inkomen. - Is het dan niet uw hobby?
Reactie: Nee. Het is wel mijn passie. Maar het is ook mijn inkomen, en dat neem ik veel serieuzer dan een hobby. - Uw collega’s doen er niet zo moeilijk over….
Reactie: Er zullen amateurs en beginnende professionals zijn die nog niet zo bezig zijn met auteursrecht. Maar ik ben een serieuze professional en ik leef van het gebruik van mijn foto’s. Ik — en de professionele fotografen die ik ken — nemen ongeoorloofd gebruik van onze foto’s bijzonder serieus. - Het is voor een goed doel
Reactie: Ook dan is toestemming gewoon vereist. Ik kam voorstellen dat je als goed doel voorzichtig bent aan waar je je geld aan uitgeeft, maar dat moet je dan bedenken voordat je tot publicatie overgaat. Ik heb dure apparatuur en vaardigheden en training en tijd ingezet om deze foto te maken. En u heeft deze respectloos benaderd door mijn foto zonder toestemming te gebruiken. Dus nu staan er gewoon de normale kosten tegenover.
TIPS VOOR DE PROFESSIONELE FOTOGRAAF
Afsluitend heb ik nog enkele tips voor de professionele fotograaf:
- Leer over auteursrecht. Lees erover, volg een workshop, doe wat je moet doen om je deze materie eigen te maken. Als je neit weet hoe de vork in de steel zit, kun je het gesprek niet aan!
Zelf vind ik de website en publicaties van Charlotte Meindersma bijzonder behulpzaam. Charlotte is fotografe en juriste en publiceert met grote regelmaat over deze materie. Maar ook de Dupho organiseert regelmatig workshops over dit onderwerp. - Wees naar je opdrachtgevers duidelijk over wat wel en niet mag met de foto’s. Veel fotografen doen dit niet omdat ze bang zijn dat opdrachtgevers dit niet waarderen. Het tegendeel is waar: opdrachtgevers willen weten waar ze aan toe zijn. Het formuleren van een duidelijke gebruikslicentie voegt toe aan het beeld dat ze van jou hebben als professional. En als je er duidelijk over bent, dan kun je bij inbreuk er ook goed naar verwijzen.
- Scan het internet op oneigenlijk gebruik van je foto’s. Dit kun je zelf doen, of je kunt gebruik maken van partijen die deze dienst aanbieden. Collega Roel Dijkstra heeft hier speciale software voor ontwikkeld. Hier lees je hoe je het zelf kunt doen.
- Laat je niet uit het veld slaan door de reactie van de inbreukpleger. Niemand vind het leuk, en vrijwel iedereen gaat eerst in de verdediging met bovengenoemde smoezen en excuses! Bereid je daarop voor.
Wist je dat steeds meer partijen een potje hebben ‘voor als er weer eens een fotograaf langskomt’? En dat ze desondanks eerst zullen proberen zich ‘er uit te lullen’? Zie het als een strategie die ze hebben en hou gewoon voet bij stuk! - Hou de emotie uit het gesprek. Ik begrijp best dat je pissig bent als een partij je foto’s zonder toestemming gebruikt, en nog pissiger wordt als ze dan ook nog met drogredenen en tegenbeschuldigingen komt. Maar hou de emotie er uit.
- Schakel een advocaat in. Doe dit al in een vroeg stadium. Je hoeft niet zelf de discussie met die partij aan te gaan.
Een advocaat inschakelen klinkt duur, maar dat hoeft het niet te zijn. Fotografen die aangesloten zijn bij de Dupho kunnen gratis gebruik maken van de juridische dienst van de NVJ. Hier heb ik zelf positieve ervaringen mee. Ook zijn er diverse gespecialiseerde partijen die werken met een no cure, no pay beleid. Maar kies wel voor advocaat die gespecialiseerd is in auteursrechtelijke kwesties, en niet voor je vriendje of iemand uit het dorp. Auteursrechtelijke kwesties zijn erg straightforward, maar je advocaat moet wel weten wat hij doet.
Meer lezen?
Hier enkele andere blogs van mijn hand over auteursrecht:
Smoezen en excuses van inbreukplegers Read More »